شیرابه


شیرابه حاصل از زباله بسیار آلوده وحاوی ترکیبات سمی، مقادیر بالای بار آلی، آمونیاک، نمک ها، فلزات و برخی موارد فلزات سنگین می باشند که ورود آن به طبیعت مشکلات زیست محیطی فراوانی ایجاد می کند. می توان با استفاده از روش های صحیح، نفوذ شیرابه را به آب های زیر زمینی کاهش داده و شیرابه را یه یک منطقه مخصوص جهت تصفیه هدایت کرد. .تولید شیرابه در محل دفن زباله ناپیوسته بوده و مقدار شیرابه تولیدی وابسته به ویژگی های زباله ها، میزان باران در منطقه و میزان شدت تبخیر آب در منطقه است.
هر ساله حجم وسیعی از شیرابه در محل دفن زباله ایجاد می شود بنابراین تصفیه شیرابه ها به تکنولوژی های پیشرفته نیاز دارد. بنابراین  ویژگی های محل دفن زباله و تغییرات ویژگی های شیرابه از مهمترین پارامترهایی است که در طراحی تصفیه خانه شیرابه ها و انتخاب روش تصفیه بسیار تاثیر گذار است.

روش های متعددی برای تصفیه انواع پساب در دسترس می باشند که متناسب با نوع پساب، کیفیت خروجی مورد نظر و امکانات موجود انتخاب می شود.
  • * روش های تصفیه بیولوژیکی
    • * تصفیه هوازی (MBR، SBR، لاگون های لجن فعال و ...)
    • * تصفیه بی هوازی
  • * روش ها تصفیه شیمیایی- فیزیکی
  • * روش های فیلتراسیون
  • * روش های جذب سطحی
شیرابه فاقد فسفر است بنابراین تجزیه بیولوژیکی خود به خود در آنها رخ نخواهد داد . بخش زیادی از بار آلی شیرابه نیز مربوط به ترکیبات غیرقابل تجزیه بیولوژیکی است که تحت عنوان hard COD شناخته می شود. یکی دیگر از ویژگی های شیرابه این است که ظرفیت بافری بسیار بالایی دارد و برای تنظیم pH آن جهت تصفیه مقدار زیادی مواد شیمیایی مورد نیاز است. از طرف دیگر مقدار کلرید و سولفات شیرابه بسیار بالا بوده و تمایل زیادی به ایجاد رسوب دارد. یکی از مشکلات مواجهه با شیرابه این است که ویژگی های آن با گذر زمان تغییر می کند. شیرابه مربوط به دفن زباله ای که وارد فاز تولید متان شده است با شیرابه تازه که در فاز اسیدی است بسیار متفاوت است و شیرابه ایجاد شده در مناطقی که زباله های صنعتی و معادن نیز دفن می شوند بسیار متفاوت از شیرابه محل دفن زباله شهری است.

به طور کلی، کیفیت و کمیت شیرابه در مراکز دفن زباله وابسته به پارامترهای بسیار زیادی ازجمله شرایط آب و هوایی، نوع زباله دفن شده و ترکیبات آن، عمر مرکز دفن زباله (لندفیل) و همین طور روش  دفن و مدیریت پسماند در آن مرکز وابسته است. به عنوان مثال شیرابه تولید شده پس از فرایند Mechanical-Biological Treatment (MBT) ویژگی کاملا متفاوتی از شیرابه خام دارد. از آنجایی که اغلب این متغیرها قابل پیش بینی نیستند، طراحی تصفیه خانه شیرابه با چالش های زیادی همراه است و نیاز به یک تکنولوژی با انعطاف پذیری و بازده بسیار بالا دارد، ازین رو طراحی تصفیه خانه شیرابه در مراحلی جدا از طراحی لندفیل صورت می پذیرد.
تصفیه شیرابه هزینه های بالایی به مراکز تحمیل می کند و این موضوع نه تنها با پایان عمر مراکز دفن زباله پایان نمی یابد، چراکه تولید شیرابه همچنان ادامه دارد- بلکه بیشتر نیز خواهد شد. از سوی دیگر عدم اهمیت به شیرابه تولید شده می تواند صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست و منابع آب به خصوص سفره های آب زیر زمینی وارد کند. ازین رو اهمیت طراحی سیستم کارامد برای تصفیه شیرابه چشمگیر تر است.
 
یکی از مهمترین موضوعات در تصفیه شیرابه، هزینه های عملیاتی تصفیه خانه است. با توجه به پیچیدگی های موجود در تصفیه شیرابه، تکنیک مناسب علاوه بر انعطاف پذیری و بازده بالا، باید هزینه های عملکردی مناسب نیز داشته باشد، چراکه تولید شیرابه در مدت طولانی حتی پس از اتمام فعالیت مرکز دفن ادامه خواهد داشت.مراکز دفن زباله می توانند با سرمایه گذاری صحیح و به کارگیری یک سیستم مدرن، انعطاف پذیر و کارآمد تصفیه شیرابه، که می تواند بار آلی شیرابه را حذف نماید، مقادیر زیادی در هزینه های جاری صرفه جویی نمایند. تجریبات و آزمایشات نشان داده اند بهترین و مقرون به صرفه ترین راه برای کاهش BOD،COD و آمونیاک روش های تصفیه بیولوژیک هستند، البته در صورتی که فرایند آن ها به طور مناسب طراحی و بررسی شده باشد.

مثالی از یک مورد موفق در کنترل هزینه های تصفیه شیرابه

یکی از موارد موفق در به کارگیری سیستم تصفیه کارآمد، مرکز دفن زبالهRiederberg  در اتریش است که بنا بر بررسی های صورت گرفته، این مرکز بیش از 50% هزینه های تصفیه شیرابه خود را با به کاگیری یک سیستم پر بازده، کاهش داده است. براساس گزارشات محلی، مبلغ صرفه جویی شده از آن زمان به حدود 6 میلیون یورو رسیده است.